Thị trấn Vàm Láng
Ý nghĩa tên đơn vị hành chính:
Địa danh được cấu tạo theo phương thức: Địa hình thiên nhiên (Vàm) + Địa hình thiên nhiên (Láng).
- Vàm: Theo Vương Hồng Sển,Vàm là biến âm từ Khmer “pàm” hoặc “piam” nghĩa là cửa sông”
Theo Lê Trung Hoa, Vàm là tiếng Việt gốc Khmer: piăm, là nơi con rạch đổ ra sông lớn. Piăm có khả năng biến thành vàm; bởi vì, phụ âm tắc môi - môi “p” chuyển thành phụ âm xát môi - răng “v” là hiện tượng phổ biến: Kampot (một tỉnh ở Campuchia) - CầnVọt (cách đọc của người Việt); còn âm chính “ă” chuyển đổi với “a” đã có tiền lệ: hằng (tháng) - hàng (tháng); (đại) bàng – (cánh) bằng,… Do đó, piăm hoàn toàn có thể biến thành vàm.
- Láng: là vùng đất thấp khá rộng, ngập nước, có nhiều tôm cá, thực vật, như cỏ lác, đưng,….
Việt Cúc đã giải thích tên Vàm Láng như sau: “Khúc ngoài cửa rạch Cần Lộc giáp với biển khá rộng và sâu, gọi là họng vàm. Cách họng vàm một khoảng rừng cây khuất tịch, phía trên có cái hà lãng ở giữa hơi sâu, chứa nước ngọt, cá lội, hươu nai thường đến uống nước, nên đặt là Láng Lộc:
“Anh đi đóng đáy Bãi Ngang,
Ngó qua láng Lộc thấy nàng lượm tôm”.
Sau này, vì vàm sông gần Láng Lộc, người xưa đặt tên chung là Vàm Láng”.
Vị trí địa lý:
Thị trấn Vàm Láng nằm về phía Đông Bắc huyện Gò Công Đông, phía Đông giáp sông Xoài Rạp, phía Bắc giáp xã Gia Thuận (huyện Gò Công Đông) và sông Xoài Rạp, phía Tây và phía Nam giáp xã Kiểng Phước (huyện Gò Công Đông).
Diện tích tự nhiên:751,82 ha.
Hành chính:
Thị trấn hiện có 07 khu phố: khu phố 1, khu phố 2, khu phố Lăng 1, khu phố Lăng 2, khu phố Lăng 3, khu phố Chợ 1, khu phố Chợ 2.
Lịch sử hình thành:
Về phía chính quyền Sài Gòn, năm 1967, xã Vàm Láng được thành lập trên cơ sở điều chỉnh một phần diện tích tự nhiên và một phần nhân khẩu của xã Kiểng Phước, thuộc quận Hòa Tân, tỉnh Gò Công. Về phía chính quyền cách mạng, từ năm 1968-1972, xã Vàm Láng thuộc huyện Đông, tỉnh Gò Công; từ năm 1972-1975, xã Vàm Láng thuộc Vùng 2, tỉnh Gò Công.
Sau ngày 30/4/1975, tháng 5/1975 xã Vàm Láng có tên là xã Phước Vĩ thuộc huyện Đông, tỉnh Gò Công. Năm 1976, xã Phước Vĩ hợp nhất với xã Kiểng Phước thành xã Kiểng Lễ thuộc huyện Gò Công, tỉnh Tiền Giang.
Tháng 4/1979, xã Kiểng Lễ được tách ra thành 02 xã Kiểng Phước và xã Vàm Láng. Ngày 23/11/1990, xã Vàm Láng được điều chỉnh địa giới. Sau khi điều chỉnh, xã Vàm Láng có 1.743,32 ha và 10.843người.Tháng 9/2010, xã Vàm Láng được chính phủ phê duyệt điều chỉnh địa giới hành chính, tách 1 phần diện tích và dân số về xã Kiểng Phước để thành lập thị trấn Vàm Láng. Năm 2020, thị trấn được công nhận đạt chuẩn Văn minh đô thị và trở thành đô thị loại IV.
Dân số: 13.508 người (2020).
Thu nhập bình quân đầu người: 76,04 triệu đồng/người/năm (2020).
Kinh tế:
Khai thác và chế biến thủy hải sản là kinh tế mũi nhọn của địa phương, năm 2020, thi trấn có 527 phương tiện đánh bắt, 01 Nghiệp đoàn khai thác thủy sản với hơn 300 công đoàn viên, 18 tổ hợp tác khai thác thủy sản (114 hộ - 226 phương tiện), 01 Hợp tác xã khai thác thủy sản (20 hộ - 20 phương tiện, vốn điều lệ là 100 triệu đồng). Tổng sản lượng khai thác đạt 149.300 tấn (2020).
Ngành công nghiệp - tiểu thủ công nghiệp thị trấn Vàm Láng có sự chuyển biến tích cực. Giá trị sản xuất công nghiệp tăng bình quân hàng năm 11,4 %. Năm 2020, trên địa bàn có 117 cơ sở công nghiệp - tiểu thủ công nghiệp; 06 doanh nghiệp, công ty.
Thương mại - dịch vụ có 210 hộ kinh doanh buôn bán sỉ và lẻ, cung ứng lượng hàng hóa lớn cho tàu thuyền. Phát triển thêm nhiều điểm kinh doanh buôn bán, với nhiều ngành nghề, mô hình đa dạng, nhất là dịch vụ phục vụ ngành đánh bắt thủy sản. Duy trì hoạt động bến đò khách đi Đồng Hòa, huyện Cần Giờ, Thành phố Hồ Chí Minh và thành phố Vũng Tàu, tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu, tạo điều kiện thuận lợi cho việc vận chuyển hành khách và hàng hoá, việc mua bán của nhân dân được thuận lợi.
Ngoài ra, bến xe Vàm Láng được đầu tư xây dựng, nâng cấp ngày càng đáp ứng nhu cầu lưu thông hàng hóa và đi lại của nhân dân. Thị trấn có 01 bến cảng và 01 chợ phục vụ thường xuyên ngày và đêm theo thủy triều lên xuống khi thuyền đánh bắt vào bờ. Cảng cá Vàm Láng cung cấp từ 20 – 30 ngàn tấn cá, tôm, mực, ghẹ,… mỗi năm.
Giáo dục:
Toàn thị trấn có 4 trường học: 01 trường trung học cơ sở; 02 trường tiểu học; 01 trường mầm non.
Năm 2020, tỷ lệ học sinh tiểu học hoàn thành chương trình bậc tiểu học đạt 100%, học sinh lớp 9 được công nhận tốt nghiệp đạt 100%, thị trấn đạt chuẩn quốc gia về phổ cập giáo dục mầm non, tiểu học và trung học cơ sở, đạt chuẩn Quốc gia về xóa mù chữ.
Y tế:
Trên địa bàn có: 01 Trạm y tế tại khu phố Chợ 1, có 10 nhân viên, bao gồm bác sĩ, y sĩ, nữ hộ sinh, cán bộ dân số - kế hoạch hóa gia đình. Tất cả các khu phố đều có tổ y tế.
Trạm y tế đạt Chuẩn quốc gia về Y tế xã; đơn vị tiên tiến về Y dược cổ truyền, xếp hạng xuất sắc về công tác dân số và kế hoạch hóa gia đình; công tác phòng chống dịch bệnh được khống chế tốt.
Giao thông
Tất cả các tuyến đường nội thị đều được nhựa hóa và bê tông hóa.
Văn hóa:
Đầu năm 2020, toàn thị trấn có 3.103/3.103 hộ đăng ký gia đình văn hóa đạt 100%. Qua bình xét cuối năm có 2.525/3.103 hộ được công nhận gia đình văn hóa đạt 81,37% tăng 0.29 % so với năm 2019. Trong đó, có trên 70% số hộ gia đình văn hóa được công nhận 3 năm liền liên tục trở lên.
Trên địa bàn thị trấn có 07 khu phố lần lượt được ban chỉ đạo huyện thẩm định và công nhận là khu phố văn hóa từ năm 2010 - 2019. Hàng năm, 100% khu phố văn hóa đều được ban chỉ đạo cấp trên tái công nhận lại.
Tại thị trấn có các điểm sinh hoạt văn hóa - thể thao, đảm bảo phục vụ tốt cho người dân và thu hút trên 60% số người dân tham gia.
Các khu phố đều có câu lạc bộ như câu lạc bộ Ông Bà Cháu, câu lạc bộ gia đình hạnh phúc, phát triển bền vững; câu lạc bộ đờn ca tài tử,… Mỗi khu phố đều có đội thể dục, thể thao đều tham gia và giao lưu tốt các hoạt động của thị trấn tổ chức.
Câu lạc bộ đờn ca tài tử thị trấn hoạt động vào ngày thứ năm hàng tuần, hàng năm, đều có tổ chức giao lưu với các đơn vị trong và ngoài huyện. Mỗi năm, thị trấn đều tổ chức hội thi văn nghệ và tham gia nhiều hoạt động hội thi, hội diễn, liên hoan do cấp huyện tổ chức.
Hoạt động đoàn kết giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc được quan tâm thực hiện; thị trấn có 01 di tích lịch sử văn hóa cấp tỉnh là Lăng Ông Nam Hải thuộc khu phố Lăng 2, 01 bia ghi danh liệt sĩ thuộc khu phố 3, 02 con đường văn hóa, 03 cơ sở thờ tự văn hóa và một số đình, miểu,... Các di tích này đều được bảo vệ và trùng tu hàng năm; các hình thức sinh hoạt văn hóa, thể thao dân gian vẫn được bảo tồn và phát huy có hiệu quả.
Du lịch:
Có 01 di tích cấp tỉnh: Lăng Ông Nam Hải tại khu phố Lăng 2, thị trấn Vàm Láng, thu hút đông đảo du khách đến chiêm bái và tham quan.
Thể thao:
Hàng năm, thị trấn đều tổ chức giải giao lưu, thi đấu bóng đá.
Phong trào “Rèn luyện thân thể theo gương Bác Hồ vĩ đại” được triển khai rộng khắp và được nhân dân hưởng ứng tích cực bằng nhiều hình thức như đi bộ, chạy bộ, chạy xe đạp, tập dưỡng sinh, bóng đá, bóng chuyền… Số người và số hộ gia đình tham gia tập luyện thể thao thường xuyên hàng năm đều tăng từ 1 - 2%. Năm 2020, số người tập luyện TDTT thường xuyên là 4.968/16.024 người đạt 31% và số hộ đạt “Gia đình tập luyện thể dục thể thao” năm 2020 là 948/3.433 hộ đạt 27,61%.
Việc phổ cập bơi phòng, tránh đuối nước cho trẻ trong độ tuổi được các cấp chính quyền đặc biệt quan tâm. Qua điều tra, khảo sát hiện nay trên địa bàn thị trấn có 1.026/2.051 trẻ trong độ tuổi được phổ cập bơi chiếm tỷ lệ 50,02%, chủ yếu học bơi từ gia đình, trường học, các cơ sở hồ bơi ngoài địa bàn thị trấn vì hiện nay trên địa bàn thị trấn không có bể bơi, hồ bơi để phổ cập cho các em.