Nam Kỳ Lục Tỉnh
Nam Kỳ Lục Tỉnh là tên gọi chính thức của sáu tỉnh thuộc miền Nam Việt Nam được người Pháp và triều Nguyễn tổ chức từ năm 1867–1868, sau khi Pháp chiếm trọn Nam Kỳ. Đây là giai đoạn hành chính quan trọng trong lịch sử Nam Bộ. Dưới đây là thông tin chi tiết:
1. Khái niệm
- Tên gọi: Nam Kỳ Lục Tỉnh (tiếng Pháp: Cochinchine).
- Thời gian hình thành: 1867–1868, sau khi Pháp hoàn tất chiếm các tỉnh Nam Kỳ cũ.
- Nguyên lý: Gồm sáu tỉnh: Gia Định, Biên Hòa, Định Tường, Vĩnh Long, An Giang và Hà Tiên.
2. Danh sách sáu tỉnh
- Gia Định: Bao gồm các phủ như Tân Bình, Tân Long, Tân Trị. Trung tâm kinh tế – thương mại của Nam Kỳ.
- Biên Hòa: Trung tâm hành chính là thành Biên Hòa; đất canh tác phong phú.
- Định Tường: Trung tâm hành chính là Mỹ Tho; nổi tiếng với hệ thống sông rạch chằng chịt và đất phù sa màu mỡ.
- Vĩnh Long: Trung tâm là Vĩnh Long; nhiều sông ngòi, thuận lợi cho giao thương đường thủy.
- An Giang: Trung tâm là Châu Đốc; vùng biên giới với Campuchia, dân cư đa dạng.
- Hà Tiên: Trung tâm là Hà Tiên; vùng đất chiến lược, cảng biển quan trọng.
3. Vai trò
- Hành chính: Thay thế các đơn vị hành chính cũ (trấn Gia Định, phủ, huyện) để quản lý hiệu quả miền Nam.
- Kinh tế: Trung tâm sản xuất lúa gạo và cây công nghiệp; phát triển thương mại nội địa và xuất khẩu.
- Văn hóa – xã hội: Giao thoa văn hóa Việt – Khmer – Hoa; hình thành các đô thị như Gò Công, Mỹ Tho, Châu Đốc.
4. Tổ chức hành chính
- Mỗi tỉnh gồm nhiều phủ (phủ Tân An, phủ Tân Bình…), mỗi phủ lại gồm các huyện, làng, xã.
- Thời Pháp thuộc, sáu tỉnh được tổ chức lại theo mô hình hành chính Pháp: tỉnh (province), quận (arrondissement), tổng (canton), xã (commune).