Nạn Bạch Đồng

Sau loạn “hoàng trùng” năm 1905, năm sau thì bị nạn “bạch đồng”. Suốt từ tháng 6 âm lịch đến tháng 10 năm Bính Ngọ (năm 1906) trời trong xanh, không có lấy một giọt mưa. Ban đêm sao sáng đầy trời. Khô hạn nhằm vào lúc nông dân sửa soạn làm lễ hạ điền, xuống giống.

Đất ruộng, rẫy ban đầu từ màu đen, chuyển dần sang trắng, rồi nứt thành những lằn dài, khô cứng như đá. Cỏ cây chết rụi, chỉ những cây cổ thụ rễ sâu mới sống sót. Nước dưới sông trong xanh do mặn xâm nhập, ao hồ khô cạn. Một hiện tượng khí hậu, thời tiết rất lạ lùng, chưa từng có. Bình thường, thời gian này là mùa mưa bão.

Hạn hán gây nắng nóng làm người già, trẻ em dễ nhiễm bệnh, chết nhanh, cứu chữa không kịp. Gia súc, gia cầm thiếu nước, suy kiệt, chết lần mòn. Nước ngọt không đủ uống. Dân chúng vô cùng thống khổ. Trước tình cảnh này, các vị cao niên và hương chức trong làng ăn chay, nằm đất, gióng trống, động chuông cầu xin thần linh, đất trời độ hộ cho mưa xuống cứu dân.

Nhiều nơi tổ chức cầu đảo, bơi xuồng trên cạn, mỗi người cầm một cái dầm, đi theo chiếc thuyền có nhiều người khiêng, làm động tác bơi gió; phía sau là lân múa, có ông Địa cầm quạt phe phẩy dẫn đường, đoàn người vừa đi vừa hát đồng dao:

Lạy trời mưa xuống

Lấy nước dân uống

Lấy ruộng dân cày

Lấy nồi nấu cơm

Lấy rơm đun bếp.